Mit kind und Kegel1

Voor wie wat meer weten over de geschiedenis van de kindertijd van de achtste tot de achttiende eeuw, is dit boek een aanrader. Schrijver Frank Meier houdt zich namelijk niet alleen bezig met het gezinsleven van alledag, zwangerschap, kindersterfte en kindermoord, met kinderarbeid en jeugdcriminaliteit, maar ook met de mooie kanten van de kindertijd, zoals kinderspeelgoed en kinderspelen. Het leuke van het boek is dat het ter verduidelijking van een bepaalde vraagstelling allerlei originele citaten uit de middeleeuwen aanhaalt en alleen dat al maakt het lezen de moeite waard.

Om te beginnen genoten gehuwden en kloosterlingen in de middeleeuwen veel meer aanzien dan alleenstaanden. Meisjes die niet aan de man gebracht konden worden werden dan ook meestal in het klooster gestopt en in mindere mate gold hetzelfde voor de overtollige zonen. Leuk was het voor kinderen in het klooster overigens niet, want geselingen met zweep en roede waren aan de orde van de dag. Toch was dat altijd nog beter dan de bedelstaf, want om bedelkinderen bekommerde zich helemaal niemand.

Zeker voor wie in de middeleeuwen een gezin wilde stichten, was het maatschappelijk gezien van belang getrouwd te zijn, hoewel er voor het gewone volk nogal wat beperkingen waren. Zo hadden horigen van verschillende landheren bijvoorbeeld toestemming van hun landheer nodig om te kunnen trouwen. Hetzelfde gold wanneer een horige met een niet-horige wilde trouwen.

Natuurlijk werd er ook in de middeleeuwen al 'gehokt', maar alhoewel deze samenlevingsvorm veel

voorkwam, was hij niet door de kerk en samenleving als wettig erkend.

Hoezo rechten van de vrouw?

Voor de adel betekende het officiële verstandshuwelijk tussen twee gelijkwaardige, vrije huwelijkspartners het zekerstellen van naam, land en bezittingen. Het was binnen adellijke kringen niet ongewoon dat huwelijkscontracten al voor zeer jonge (soms nog ongeboren) kinderen gesloten werden, waarbij over de hoogte van de bruidsschat uitgebreid werd onderhandeld. Huwbare meisjes werden bij het sluiten van het huwelijkscontract louter beschouwd als handelsobject.

'De onhoofse minnaars' van de Zuid-Duitse

'Meister des Hausbuches' uit 1484, een portret van

graaf Philip von Hanau-Münzenberg (1449-1500)

en zijn concubine Margaret Weiszkicher. Na de dood van zijn eerdere echtgenote leefde de graaf openlijk met deze vrouw uit de brugerklasse, bij wie hij drie kinderen had.